27-05-2025
Op donderdag 15 mei 2025 stapte Jim Nijstadt, bewoner en voorzitter van de bewonersraad van het Landpark, op de fiets voor een bijzondere tocht. Samen met een kleine groep tochtgenoten fietste hij van Huize Padua naar Landpark Assisië, in het spoor van de eerste broeders en bewoners uit 1904. Onderweg werd niet alleen flink getrapt, maar ook stilgestaan bij verhalen uit de rijke geschiedenis van het Landpark. Met deze tocht wilde Jim geld ophalen voor een nieuw glas-in-loodraam in de kapel: een venster op de toekomst, geïnspireerd door het verleden.
Stipt om 9.00 uur rijdt de bus het Landpark af. Ze worden uitgezwaaid door medebewoners Anja en Robert, die speciaal extra vroeg zijn opgestaan om Jim een mooie tocht te wensen. Onderweg komen de verhalen al snel los. Jim en medebewoner Patrick Loonen – die ook meefietst – vertellen hoe lang en waar zij bij Prisma hebben gewoond. Bij Peter Nouwens en Bart van Doveren roept dat herinneringen op aan visies en keuzes die hun tijd als medewerkers in de zorg typeerden.
Iets na tienen komt de groep aan bij Huize Padua. In museum De Kluis worden ze enthousiast ontvangen door Henk van de Goor, die vertelt over de geschiedenis van de Broeders. Hij beschrijft hoe zij ooit begonnen als kosters, bierbrouwers en kaarsenmakers van het nabijgelegen Maria-bedevaartsoord Handel. Nadat ze een tijd onderwijs hebben gegeven, komen ze min of meer toevallig terecht in de psychiatrische zorg, destijds nog ‘krankzinnigenzorg’ genoemd.
Henk legt uit hoe er rond 1900 steeds meer onderscheid ontstaat tussen zogenoemde ‘geneeslijken’ (psychiatrische patiënten) en ‘ongeneeslijken’ (mensen met een verstandelijke beperking). De broeders besluiten zich te richten op die laatste groep en bouwen een nieuwe vorm van zorg en samenleven. Dat wordt Huize Assisië. Na de oorlog stelt de overheid steeds meer eisen aan de zorg en het aantal roepingen neemt af. In 1968, met de komst van de AWBZ, dragen de broeders het bestuur over aan zogenaamde leken, oftewel professionals.
Na het bezoek aan het museum krijgen Jim en zijn fietsmaten een speldje van Huize Padua opgespeld. Voordat ze op de fiets stappen, geeft Broeder Savio Ebben – een van de laatste levende Broeders Penitenten – via een videoverbinding op de telefoon ‘de zegen mee’ aan de fietsers. Bij knooppunt 51, net voorbij het museum, start de groep de tocht. Onder leiding van Jim wordt er koers gezet richting Landpark Assisië.
Er komen steeds meer leken – professionals – die het werk overnemen. In de jaren zestig komen ook de eerste vrouwen als begeleidsters werken. In een wereld die tot dan toe alleen uit mannen bestond, maakt dat een diepe indruk. De sfeer verandert. Veel bewoners vinden het gezelliger. In die tijd leven mensen in grote paviljoens en wordt bijna alles zelf gedaan: brood bakken, eten verbouwen op het land, onderhoud aan de gebouwen. De bewoners die dat kunnen, helpen gewoon mee.
Na de lunch vervolgt de groep haar weg door een mooi natuurgebied. Onderweg praten Patrick Loonen en Peter Nouwens met elkaar over hoe zij de natuur op het Landpark in de afgelopen decennia hebben zien veranderen. Peter vertelt hoe in de tijd van Huize Assisië de tuinen tussen de paviljoens altijd keurig aangeharkt waren, en in het voorjaar vol stonden met bloemen. Op de plek waar nu het natuurpark ligt, lagen vroeger de voetbalvelden. Beiden zijn het erover eens dat de natuur op het Landpark de laatste jaren alleen maar mooier is geworden.
Precies op schema komt de groep om half drie aan in Boxtel. De koffie met appelflap staat al klaar. Oud-medewerker Frans Robben is speciaal naar Boxtel gekomen om Jim te vertellen over het Landpark in de jaren tachtig en negentig. Hij spreekt over het zware werk in de wasserij, maar ook over de uitstapjes en feesten die er waren. Langzaam maar zeker werd voelbaar dat de tijden veranderden: van meedoen met de groep naar meer aandacht voor het individu. Onder het oog van de camera’s van Landpark TV, die de hele tocht vastleggen, vertrekt de groep even na drieën voor de laatste etappe richting Biezenmortel.
Maar binnen Prisma ontstaat langzaam het idee dat het Landpark juist iets unieks in handen heeft: een plek om nieuwe vormen van zorg en samenleven te verkennen. Het Landpark wordt uiteindelijk niet verkocht. De restauratie van de kapel wordt het begin van een nieuwe fase. Letterlijk en figuurlijk een venster op de toekomst.
Met de fiets in de hand wordt Jim door Joop Beekman en Hans Coolen van Landpark TV geïnterviewd over zijn ervaringen. Hij heeft genoten van de dag, vond het heel fijn dat Peter, Bart en Patrick zijn tochtgenoten wilden zijn, en is trots. Moe, maar voldaan.
Jim is benieuwd naar het eindbedrag dat hij heeft opgehaald. Verschillende mensen en bedrijven die werk bezorgen bij de activiteitencentra op het Landpark, hebben toegezegd een bijdrage over te maken. Aan Elmy Weijtmans, die namens het bewonerskoor De Zonnestralen Jim mee is komen binnenhalen, overhandigt hij alvast een envelop met daarin €125 aan contant geld dat hij de afgelopen dagen van mensen ontving. Een dag later laten de Broeders Penitenten weten dat ze een bedrag van 7500,- euro schenken om het nieuwe glas in lood raam mee mogelijk te maken. Een raam dat, net als deze tocht, laat zien wat inspiratie in beweging kan brengen.
